Początek ruchu turystycznego w Zakładach Metalowych w Radomiu
Początki ruchu turystycznego w Zakładach Metalowych w Radomiu sięgają 1939 roku, kiedy to powstała Delegatura Oddziału Miejskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego przy ówczesnej Wytwórni Broni, zrzeszająca 1/3 wszystkich członków Oddziału Miejskiego, którego prezesem był dyrektor Wytwórni Kazimierz Ołdakowski.
W utworzonym w 1950 roku Oddziale Miejskim Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego działają pracownicy Zakładów Metalowych: Honorata Borkiewicz, Maciej Trąmpczyński, Bogdan Kamiński i Henryk Kuliński. To właśnie z ich inicjatywy w 1960 roku reaktywowano w Zakładach Metalowych Koło PTTK działające nieformalnie już od połowy lat pięćdziesiątych. Działalność ta wiedzie trasami pieszych Ogólnopolskich Świętokrzyskich Nocnych Rajdów Górskich oraz szlakami rejsów żeglarskich na posiadanych przez Radę Zakładową Związków Zawodowych BM-kach. Przekazanie czterech z tych łodzi Oddziałowi Miejskiemu PTTK daje początek Klubowi Żeglarskiemu „Korab”, który działa do dziś. Prezesem pierwszego Zarządu Koła, który działał w składzie: Franciszek Michałowski, Henryk Kuliński, Tadeusz Kawecki, Aleksander Seweryn, Zdzisław Grochola i Maciej Hebdzyński, został ówczesny dyrektor Zakładów Jerzy Łachwa. Koło liczyło 42 członków.
W wyniku zawarcia przez ZG PTTTK w latach 1960-1964 szeregu porozumień z CRZZ, MON i Ministerstwem Oświaty, jednostki organizacyjne PTTK uzyskały priorytet w organizowaniu i prowadzeniu ruchu turystyczno-krajoznawczego na terenie instytucji podległych tym ministerstwom. Te warunki pozwoliły na dużą aktywność Koła i jego szybki rozwój. Nastąpiło upowszechnienie turystyki krajowej wśród załogi „Waltera”. Organizowane są wycieczki w różne regiony Polski, wyprawy motocyklowe, nocne rajdy z konkursami krajoznawczo-terenowymi, a na zakończenie sezonu turystycznego „walterowcy” spotykali się w uroczym Rędocinie, gdzie atrakcją były pokazy ludowego garncarstwa. Działalnością Koła w następnych latach kierują kolejno: Maciej Trąmpczyński, Wiesław Kowalczyk, Jan Słomka, Bogdan Marciniak i Bogumił Pacak. W gronie aktywistów ruchu turystycznego pojawiają się nowe twarze: Barbara Puchalska, Halina Marciniak, Stanisław Trzciński, Lucjan Bartuzi, Daniel Jałowski, Tomasz Kozłowski, Janusz Popielarski i jeszcze wielu innych, których nie sposób tu wszystkich wymienić. Nad finansami Koła pieczę trzymali: księgowa – Honorata Borkiewicz i skarbnik Henryk Kuliński, który stojąc zawsze w cieniu innych, w rzeczywistości był motorem wszystkich poczynań Koła. Ze smutkiem przyjęliśmy jego nagłą śmierć w 1976 roku, a w działalności Koła wyraźnie odczuwaliśmy brak jego osoby.
Lata siedemdziesiąte to czas zmian w naszym kraju, również w dziedzinie turystyki i wypoczynku. Jest to okres dalszego ożywienia działalności Zakładowego Koła PTTK, kierowanego od 1974 roku przez prezesa Tomasza Kozłowskiego i Zarząd w składzie: Honorata Borkiewicz, Włodzimierz Dulebski, Teodor Dąbrowski, Zygmunt Jakubiak, Czesław Kaczmarczyk, Ryszard Maślanka, Janusz Popielarski i Antoni Sowa. Postawiono na rozwój turystyki kwalifikowanej i wprowadzono do kalendarza imprez wędrówki, podczas których uczestnicy poznawali ciekawe zakątki województwa radomskiego, kieleckiego, piotrkowskiego i lubelskiego. Do organizowanych cyklicznie imprez należały: Ogólnopolski Zlot Turystów Szlakiem Walk I Armii LWP „Mniszew”, rajdy „Powitania i Pożegnania Lata”, zloty na „Rozpoczęcie i Zakończenie Sezonu Turystycznego” oraz Rajdy Rodzinne. W imprezach tych uczestniczyło corocznie ponad 1500 osób. Starania Zarządu Koła doprowadziły do podpisania z Dyrekcją Zakładów i Radą Zakładową porozumienia, na mocy którego Koło PTTK stało się dysponentem autokarów zakładowych, co pozwoliło na sprawniejszą organizację wielu atrakcyjnych imprez turystycznych.
Powstanie Zakładowego Oddziału PTTK
Dobra atmosfera dla ruchu turystycznego w Zakładzie, przychylność Dyrekcji oraz duża liczba członków Koła pozwala na powołanie w 1978 roku Zakładowego Oddziału PTTK „Walter”. Na zebraniu założycielskim powołano Zarząd Oddziału w składzie: Tomasz Kozłowski – prezes, Janusz Popielarski i Roman Zaborowski – wiceprezesi, Ryszard Maślanka – sekretarz, oraz członkowie – Honorata Borkiewicz, Jadwiga Grochowalska, Elżbieta Erdman, Alicja Kopczyńska, Zofia Olszewska, Teodor Dąbrowski, Włodzimierz Dulebski, Zygmunt Jakubiak, Czesław Kaczmarczyk, Krzysztof Łypaczewski i Roman Zdral. Powołano również Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego. Lokale do prowadzenia działalności BORT i Zakładowego Oddziału zapewniła Dyrekcja Zakładu. Dobrze układa się współpraca z Działem Socjalnym i Ogniskiem TKKF. Sprzyjające warunki pozwalają na przejęcie od służb Zakładu organizacji wypoczynku sobotnio-niedzielnego dla pracowników i ich rodzin oraz akcji obozów letnich i zimowisk dla młodzieży. Struktura Oddziału rozrasta się, powstają Koła na wydziałach produkcyjnych, wzrasta liczba członków, która w 1984 roku dochodzi do 1100 osób. Po krótkim załamaniu w działalności BORT w 1982 roku zaktywizowano jego działalność przez nawiązanie współpracy z Biurem Turystyki Zagranicznej w Lublinie i zaoferowanie pracownikom pakietu wycieczek zagranicznych.
Na Zjeździe Oddziału w 1985 roku prezesem został wybrany Roman Zaborowski. Nowa twarz w Zarządzie to Tadeusz Jastrzębski pełniący funkcję skarbnika. Zjazd powołuje też do działania Grupę Rejonową Straży Ochrony Przyrody kierowaną przez Jana Kwietnia.
W tych latach wyremontowano pomieszczenia w budynku byłej łaźni zakładowej z przeznaczeniem na Klub Turysty. Zakupiono dla Oddziału nowy autokar ze środków otrzymanych z Zakładowego Funduszu Socjalnego.
W 1986 roku powstaje Klub Żeglarski „Fregata”, którego pierwszym Komandorem zostaje Stanisław Gąsior. Dla potrzeb żeglarzy Zakład kupuje trzy jachty kabinowe typu „Orion”. Klub organizuje rejsy i obozy żeglarskie na Wielkich Jeziorach Mazurskich. We współpracy z Okręgowym Związkiem Żeglarskim prowadzone są kursy na stopień żeglarza jachtowego. Na wyższe stopnie żeglarskie członkowie Klubu szkolą się w Ośrodku PZŻ w Trzebieży, gdzie też co roku Radomski OZZ organizuje regaty żeglarskie o Puchar „Tygodnika Radomskiego”.
Dużym zainteresowaniem cieszyła się działalność Komisji Kajakowej Oddziału, kierowanej przez Iwonę i Adama Pasków. Spływy kajakowe Pilicą, Krutynią, Czarną Hańczą i Brdą, a w okresie wakacji wczasy kajakowe na Mazurach były bardzo popularne wśród pracowników.
Lata dziewięćdziesiąte przyniosły zmiany systemowo-ekonomiczne w kraju, które odbiły się również na sytuacji PTTK, jego jednostek organizacyjnych i agend. Nie ominęło to siłą rzeczy i naszego oddziału, którego nazwę zmieniono na Zakładowy Oddział PTTK „Łucznik”. Straciliśmy wsparcie finansowe i lokalowe ze strony Zakładu przeżywającego kłopoty ekonomiczne, które w ostateczności doprowadziły do jego upadłości. W 1992 roku z przyczyn ekonomicznych kończy swą działalność BORT. Rozpoczął się najtrudniejszy w całej jego historii okres dla Oddziału. Nowe warunki zmusiły Oddział do pełnej samodzielności i zadbania o podstawy finansowe swej działalności.
W 1992 roku po siedmiu latach prezesury rezygnuje z funkcji ze względu na obowiązki zawodowe Roman Zaborowski. Zjazd Oddziału wybiera nowy Zarząd, w którym prezesem zostaje Tadeusz Jastrzębski, wiceprezesami – Czesław Kaczmarczyk i Jan Siwiec, sekretarzem – Daniel Jałowski, a skarbnikiem – Eugeniusz Kowalski. Dokonują się zmiany organizacyjne w PTTK, zmieniany jest Statut tej organizacji, zmienia się też struktura Oddziału. Przestają istnieć Komisje i Koła, a w ich miejsce, obok istniejącego już Klubu Żeglarskiego „Fregata”, którego Komandorem zostaje Eugeniusz Kowalski, powstaje Klub Turystów Górskich „Grań”, którego prezesem zostaje Waldemar Skórnicki, i Klub Kajakowy „Canoe”, którego prezesem zostaje Adam Pasek. Oddział nadal prowadzi swą działalność statutową, jednak z mniejszym rozmachem i w skromniejszym wymiarze. Żeglarze nadal organizują rejsy po WJM i kursy szkoleniowe, odbywają się Bale Kapitańskie, na rzekach wciąż można spotkać kajaki z napisem PTTK „Łucznik”, jeszcze do 1996 roku Klub „Grań” organizuje Rajdy Górskie „Łucznika” na szlakach Sudetów, Beskidów, Bieszczad i Tatr.
W 1995 roku z inicjatywy Henryka Pokrowskiego przy Oddziale rozpoczął działalność Terenowy referat Weryfikacyjny GOT prowadzony przez Przodowników Turystyki Górskiej PTTK. W 1996 roku musimy opuścić pomieszczenia Klubu Turysty w budynku byłej łaźni zakładowej na Plantach. Otrzymujemy pomieszczenia zastępcze w budynku przy Zakładzie Maszyn do Szycia na Gołębiowie. Musimy je na własny koszt wyremontować i adaptować do naszych potrzeb – przechowywania sprzętu i organizowania regularnych spotkań. Przez kilka następnych lat możemy prowadzić działalność mimo ciągłych problemów finansowych. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych z powodu ciągłego podwyższania czynszu i traktowania nas przez Zakład jak normalnej jednostki gospodarczej przynoszącej duże zyski, zmuszeni jesteśmy opuścić i ten lokal (obecnie znajduje się tam stacja LPG). Nad Oddziałem zawisła groźba rozwiązania. Dzięki staraniom działaczy Oddziału, przychylności władz miasta, a szczególnie Dyrektor Ośrodka Kultury „Amfiteatr” oraz właścicieli firmy „Trimet” udało nam się rozwiązać problemy lokalowe i nadal działamy. Nawiązaliśmy współpracę ze Stowarzyszeniem Kajakarzy na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i razem organizujemy imprezy turystyczno-kajakarskie głównie dla dzieci niepełnosprawnych. Roczny kalendarz imprez jest dosyć skromny, ale udało nam się utrzymać niektóre z imprez cyklicznych.
Wspominając trzydziestoletnią działalność Zakładowego Oddziału „Łucznik”
i ponad czterdziestoletnią obecność PTTK w Zakładach Metalowych nie można nie wymienić jeszcze kilku kolegów, którzy działali w Oddziale i zasłużyli się dla ruchu turystycznego, jak m. in.: Jan Bałenkowski, Kazimierz Jasiński, Ryszard Kiernoz, nieżyjący już Wojciech Pawelec, Leszek Rybiński, Roman Izydorski, Maria Ostrowska, Ryszard Kowalczyk czy też Wiktoria i Tadeusz Kamolowie i jeszcze wielu innych, których nie sposób tu wymienić.
Autor: Tadeusz Jastrzębski